W sytuacji, gdy wykonawca zmaga się z nadzwyczajnym wzrostem kosztów robocizny i materiałów budowlanych, które znacząco odbiegają od warunków istniejących w chwili zawierania umowy, istnieje realne zagrożenie poniesienia rażącej straty. Prawo dopuszcza w takich przypadkach możliwość zmiany warunków kontraktu – zarówno co do wysokości wynagrodzenia, jak i terminu spełnienia świadczenia.
Jednym ze sposobów zabezpieczenia interesów wykonawcy na czas trwania postępowania sądowego jest wniosek o tymczasową modyfikację zobowiązania, oparty na art. 755 § 1 pkt 1 k.p.c. Tego rodzaju zabezpieczenie umożliwia przesunięcie końcowego terminu spełnienia świadczenia (np. związanego z rękojmią lub gwarancją) – tak, aby roszczenia nie wygasły zanim sąd wyda wyrok.
Przesłanki udzielenia zabezpieczenia
Zgodnie z art. 730¹ § 1 k.p.c., warunkiem skutecznego złożenia wniosku o zabezpieczenie jest uprawdopodobnienie roszczenia oraz wykazanie interesu prawnego. W analizowanej sprawie interes ten wynika z ryzyka, że do czasu zakończenia postępowania zobowiązanie ulegnie wykonaniu, a tym samym wygaśnie – co uniemożliwiłoby sądowi dokonanie jego modyfikacji na podstawie art. 357¹ § 1 k.c. lub art. 632 § 2 k.c.
Podstawa prawna i orzecznictwo
Zgodnie z art. 357¹ § 1 k.c., jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, sąd może – na jej wniosek – zmienić warunki wykonania umowy, np. termin lub sposób świadczenia.
Powyższe podejście znalazło potwierdzenie w orzecznictwie. W postanowieniu Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 29.11.2024 r. (sygn. VIII GC 688/24), sąd udzielił zabezpieczenia poprzez zmianę terminu świadczenia na dzień uprawomocnienia się wyroku. Uznał, że takie rozwiązanie nie obciąża drugiej strony, a jednocześnie zabezpiecza możliwość efektywnego rozpoznania powództwa na podstawie art. 357¹ k.c.
Ponadto, zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy (wyrok z dnia 19.11.2014 r., II CSK 191/14), przesłanka rażącej straty musi być oceniana w kontekście konkretnego zobowiązania – w tym przez porównanie pierwotnej i aktualnej wartości świadczeń oraz ich wpływu na sytuację majątkową strony.
Wniosek w praktyce
W analizowanym przypadku umowa budowlana przewidywała 60-miesięczną gwarancję na roboty budowlane oraz 24-miesięczny okres gwarancyjny na urządzenia technologiczne. Oba okresy liczone są od dnia 28.03.2023 r., co oznacza, że kończą się 28.03.2028 r.
Aby zabezpieczyć możliwość dochodzenia roszczeń wynikających z nadzwyczajnej zmiany stosunków, konieczne jest przesunięcie tego terminu do momentu prawomocnego zakończenia sprawy. Dzięki temu sąd zachowa możliwość rozpoznania żądania zmiany warunków umowy, a uprawniony nie zostanie pozbawiony ochrony tylko dlatego, że postępowanie trwa dłużej niż przewidywano.
Dlaczego to rozwiązanie jest korzystne dla obu stron?
Zaproponowany sposób zabezpieczenia nie nakłada żadnych dodatkowych obowiązków na drugą stronę (inwestora), a wręcz może zostać uznany za korzystny – przedłużenie obowiązywania gwarancji zwiększa jego ochronę. Jednocześnie wykonawca uzyskuje realną szansę na dochodzenie roszczenia wynikającego z nieprzewidzianego wzrostu kosztów.
Pomoc prawna w sporach kontraktowych
Sprawy tego typu są skomplikowane zarówno pod względem prawnym, jak i dowodowym. Skuteczne uzyskanie zabezpieczenia może przesądzić o sukcesie całego procesu. Nasza kancelaria specjalizuje się w reprezentowaniu wykonawców w sporach dotyczących realizacji inwestycji budowlanych, waloryzacji wynagrodzeń oraz stosowania klauzuli rebus sic stantibus.
Dzięki doświadczeniu procesowemu oraz znajomości praktyki sądowej, jesteśmy w stanie zaproponować rozwiązania dostosowane do specyfiki danej umowy i sytuacji rynkowej.
Zapraszamy do nas – wspólnie znajdziemy drogę do skutecznej ochrony Państwa interesów.
Zapraszamy do kontaktu: kancelaria@kancelariasmart.pl
Możesz też przesłać zapytanie przez formularz – odpowiemy szybko i konkretnie.