W praktyce realizacji umów o roboty budowlane często pojawia się pytanie, czy wykonawca ma prawo domagać się wynagrodzenia, gdy z powodu przeszkód po stronie inwestora nie mógł wykonać przedmiotu umowy. Ta kwestia, choć istotna, nie doczekała się jednoznacznego rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy, co rodzi liczne wątpliwości zarówno wśród stron umowy, jak i wśród praktyków prawa.
Podstawą prawną, na którą powołuje się wykonawca, jest art. 639 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia, jeśli przyjmujący zamówienie był gotów wykonać dzieło, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. W takich sytuacjach zamawiający może jednak odliczyć to, co wykonawca zaoszczędził z powodu niewykonania dzieła.
Warto jednak podkreślić, że stosowanie art. 639 KC do umów o roboty budowlane nie jest wprost uregulowane, a jego dopuszczalność w tym zakresie jest przedmiotem szerokiej dyskusji w doktrynie prawniczej oraz orzecznictwie sądów powszechnych.
Jak wskazuje wybitny znawca prawa W. Dubis, „przyjęcie zamkniętego charakteru dozwolenia z art. 656 KC nie wyklucza stosowania innych przepisów dotyczących umowy o dzieło do umowy o roboty budowlane na zasadzie analogii”. W praktyce oznacza to, że luka prawna powstała w tym obszarze musi być uzupełniona w procesie stosowania prawa, by zapewnić ochronę interesów wykonawcy, który napotkał przeszkody z przyczyn leżących po stronie inwestora.
Dodatkowo, w glosie do wyroku Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2017 r. (II CSK 323/16), autor P. Drapała podkreśla systemowe problemy i zmieniającą się linię orzeczniczą w tym zakresie, wskazując na potrzebę uzupełnienia luk prawnych, które obecne przepisy Kodeksu cywilnego nie regulują w sposób wystarczający.
W przypadku braku akceptacji stosowania art. 639 KC, istnieje alternatywne stanowisko, zgodnie z którym podstawą do żądania zapłaty może być art. 649^4 § 3 KC. Sąd Najwyższy w wyroku z 29 listopada 2019 r. (I CSK 477/18) potwierdził, że inwestor nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania robót budowlanych, jeśli wykonawca był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn leżących po stronie inwestora. Jednocześnie inwestor ma prawo odliczyć oszczędności wynikające z niewykonania robót.
Sąd Najwyższy zaznaczył, że art. 6494 § 3 KC jest odpowiednikiem art. 639 KC, co potwierdza zasadę ochrony wykonawcy w sytuacjach przeszkód po stronie inwestora.
W głosie autorstwa M. Generowicza do tego wyroku wskazuje się, że przepis ten może odnosić się przede wszystkim do sytuacji, gdy przeszkoda polega na braku gwarancji zapłaty, a nie do wszystkich możliwych przeszkód. Dlatego bardziej racjonalne jest stosowanie analogiczne art. 639 KC do umów o roboty budowlane oraz pilna potrzeba jasnego rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego w tej sprawie.
Dlaczego warto skorzystać z usług naszej kancelarii?
Tematyka umów o roboty budowlane i związane z nią problemy prawne są skomplikowane i pełne niuansów, które mogą zaważyć na wyniku Twojej sprawy. Nasza kancelaria specjalizuje się w prawie budowlanym i zobowiązaniowym, dzięki czemu:
- skutecznie interpretujemy obowiązujące przepisy oraz orzecznictwo w Twoim interesie,
- przygotowujemy profesjonalne pisma procesowe i argumentację prawną,
- reprezentujemy klientów przed sądami wszystkich instancji,
- dbamy o to, aby Twoje prawa były chronione na każdym etapie postępowania.
Jeśli spotkały Cię trudności w realizacji umowy o roboty budowlane lub inwestor odmawia zapłaty wynagrodzenia mimo Twojej gotowości do wykonania prac, zapraszamy do kontaktu. Wspólnie wypracujemy najlepszą strategię, by można było skutecznie dochodzić swoich praw.
Zapraszamy do kontaktu: kancelaria@kancelariasmart.pl
Możesz też przesłać zapytanie przez formularz – odpowiemy szybko i konkretnie.